Zapisano dwie pieśni z tym ciekawym refrenem:
Koło Jana, koło Jana – nocel mała, kopiel moja
Tam dziewczęta się schodzili – nocel mała, kopiel moja
Sobie ogień nałożyli – nocel mała, kopiel moja
Tam ich północ ciemna nasła – nocel mała, kopiel moja
oraz
Tam na górze ogień gore – nocel moja, kopiel moja
Na tej górze dwoje drzewa – nocel moja, kopiel moja
Jedno drzewo boże drzewo – nocel moja, kopiel moja
Itd.
* * * * *
Źródło:
Oskar Kolber, DWOK, Mazowsze V, Mazowsze stare – Mazury, Podlasie: obraz etnograficzny, s. 92-93.
Oskar Kolberg podaje te pieśni za Z. Glogerem, który zanotował te je na wschodnim Mazowszu, pierwszą koło Łomży, drugą we wsi Złotoryja nad Narwią. Obie łączy niezwykle podobny refren: nocel mała, kopiel moja oraz nocel moja, kopiel moja.
Opis:
Pieśni śpiewane podczas obrzędów sobótkowych. Motyw znajdujących się na wzgórzu drzew wielce prawdopodobnie nawiązywał do mitycznego obrazu pierwszego drzewa kosmicznego (zobacz dział Kolędy), natomiast część „nocel mała, kopiel moja” mogła wskazywać na pierwszą kąpiel w wodnych akwenach dokonywaną obrzędowo podczas najkrótszej w roku nocy.
Warianty:
Ignacja Piątkowska połączyła te dwie pieśni w jedną, zamieszczając je w piśmie „Lud”. Dodatkowo, w tym zapisie został dodany jeszcze jeden wers.
Koło Jana, koło Jana – nocel mała, kopiel moja
Tam dziewczęta się schodzili – nocel mała, kopiel moja
Sobie ogień nałożyli – nocel mała, kopiel moja
Tam ich północ ciemna nasła – nocel mała, kopiel moja
Tam na górze ogień gore – nocel mała, kopiel moja
Na tej górze dwoje drzewa – nocel mała, kopiel moja
Jedno drzewo, boże drzewo – nocel mała, kopiel moja
Bo dziś słońce święto miewa – nocel mała, kopiel moja
* * *
Zespół Drzewica (zespół, który założyłam w 2002 roku, od wielu lat nieistniejący) zamienił pierwszy wers pieśni na „Hej na wzgórze” oraz zmienił przedostatni wers na „Dwoje drzewa, boże drzewa” – i taki wariant rozszedł się szeroko po polskiej społeczności rodzimowierczej:
Hej na wzgórze, na to wzgórze – nocel mała, kopiel moja
Tam dziewczęta się schodzili – nocel mała, kopiel moja
Sobie ogień nałożyli – nocel mała, kopiel moja
Tam ich północ ciemna nasła – nocel mała, kopiel moja
Tam na górze ogień gore – nocel mała, kopiel moja
Na tej górze dwoje drzewa – nocel mała, kopiel moja
Dwoje drzewa, boże drzewa – nocel mała, kopiel moja
Bo dziś słońce święto miewa – nocel mała, kopiel moja
Nagranie:
Brak zapisu oryginalnej melodii.
Drzewica połączyła tę pieśń z melodią inspirowaną łotewską pieśnią Sen dzirdēju, nu ieraugu (CD: Skyforger, Zobena Dziesma) oraz A przed wroty kamień złoty (CD: Kapela ze Wsi Warszawa, Wykorzenienie):